Kwasy omega-3 (n-3 PUFA) tj. Kwas eikozaheksoenowy i dokozaheksoenowy są obecne głównie w olejach pochodzenia rybiego oraz w komercyjnie dostępnych suplementach diety.
Suplementy takie stają się coraz bardziej popularne i wiąże się z nimi liczne dobroczynne działania. Główne korzyści ze stosowania kwasów omega-3 stwierdzane są w stosunku do chorób układu sercowo- naczyniowego, a światowe wytyczne rekomendują nawet zastosowanie takich substancji w leczeniu. Pomimo licznych badań przeprowadzonych w ciągu ostatnich dziesięcioleci nadal nie jest jasny mechanizm działania tych substancji oraz właściwe dawki.
Migotanie przedsionków
Migotanie przedsionków (AF) jest najczęstszą arytmią stwierdzaną w praktyce klinicznej. Terapia farmakologiczna migotania napotyka liczne ograniczenia w związku z efektami ubocznymi w postaci proarytmicznego wpływu leków na przewodnictwo śródkomorowe. Dlatego też, każda uzupełniająca terapia, nieobarczona licznymi działaniami ubocznymi wydaje się rozsądną alternatywą. n-3 PUFA nie zwiększają ryzyka arytmii komorowych I mogą być potencjalnie przydatne w leczeniu migotania przedsionków. Należy podkreślić, że wyniki dotyczące używania kwasów omega-3 zarówno w prewencji jak i leczeniu migotania przedsionków są niejednoznaczne.
W dużych badaniach epidemiologicznych poszukiwano efektów oleju rybiego na rozwój migotania przedsionków. Badacze nie stwierdzili żadnych dobrych efektów przyjmowania kwasów omega-3. Jednak w badaniu prospektywnym- populacyjnym (pacjenci 65+) stwierdzono spadek ryzyka AF u pacjentów spożywających często ryby w różnej postaci. W kolejnym badaniu zaobserwowano spadek ryzyka rozwoju migotania u pacjentów 42+ spożywających kwasy omega-3 w 17-letnim okresie obserwacji.
Migotanie przedsionków jest heterogenną choroba dotykającą różne grupy wiekowe. Zwykle młodzi pacjenci (?35rż)mają tzw. izolowane migotanie przedsionków przy braku choroby strukturalnej choroby serca, podczas gdy starsi pacjenci (?65 r. ż) mają inne choroby serca skutkujące remodelingiem przedsionków predysponującym do rozwoju migotania. Dlatego też, na podstawie istniejących doniesień autorzy wnioskują, że n-3 PUFA mogą wywierać pozytywne efekty na procesy remodelingu przedsionkowego obniżając ryzyko wystąpienia migotania. Ten punkt widzenia, zakładający słaby efekt kwasów omega-3 na remodeling elektryczny przedsionków nie zgadza się jednak z udowodnionym doborczynnym fefektem na remodeling elektryczny w obrębie komór w wypadku niewydolności serca.
Niewydolność serca
Wyniki badań epidemiologicznych pokazały zależność pomiędzy konsumpcją kwasów omega-3 I niewydolnością serca. W dużym badaniu obserwacyjnym obejmującym 60 000 pacjentów obserwowanym przez ponad 13 lat, badacze stwierdzili redukcję zgonów w związku z niewydolnością serca u pacjentów przyjmujących stale oleje rybie. W badaniu Atherosclerosis Risk in Communities (ARIC), badaniu prospektywnym obejmującym 3592 białych kobiet i mężczyzn, stwierdzono podczas 14- letniej obserwacji, podwyższone stężenia n-3 PUFA w osoczu, co wiązało się obniżoną zapadalnością na niewydolność serca u kobiet . Pomimo tego, że korzyści wydają się śladowe, to i tak należy z całym przekonaniem stwierdzić, że jest to wartościowe wsparcie właściwej terapii.
Kwasy omega-3 wykazują wielokierunkowe działania na układ sercowo naczyniowy. Dotychczas wydaje się, że najwartościowsze z kardiologicznego punktu widzenia jest redukcja śmiertelności po zawale serca. Silne dowody istnieją również na dobroczynne działanie kwasów PUFA w terapii nadciśnienia tętniczego oraz choroby wieńcowej. Chociaż, badania nad wykorzystaniem kwasów omega-3 w terapii i profilaktyce migotania przedsionków oraz niewydolności serca są dość niejednoznaczne i korzyści z ich stosowania wydają się niewielkie, to jednak można spodziewać się w dalszych badaniach udowodnienia korzyści z ich przyjmowania. W związku z nieznacznymi działaniami niepożądanymi można polecać ich stosowanie jako wsparcie terapii farmakologicznej i zabiegowej. Kwasy omega-3 wymagają jeszcze twardych dowodów epidemiologicznych, jednak można spodziewać się, że w najbliższej przyszłości okażą się wartościową terapią i profilaktyką, również na polu schorzeń arytmicznych.
Palaniappan Saravanan, Neil C Davidson, Erik B Schmidt, Philip C Calder Lancet 2010; 375: 540?50
