Bloki serca

W zależności od stopnia zawansowania blok może być całkowity lub częściowy, może występować czasowo, napadowo lub stale.[rycina 1]

Patofizjologia

Upośledzenie przewodnictwa p-k może być:

• wrodzone brak ciągłości układu bodźco ? przewodzącego w niektórych wrodzonych wadach serca, uszkodzenie układu bodźco-przewodzącego w okresie życia płodowego.
• spowodowane jatrogennie (leki takie jak B-blokery, werapamil, antyarytmiki klasy I a także ablacja albo uszkodzenie pooperacyjne),
• w wyniku innych chorób współistniejących lub stanów chorobowych (zapalenie, zawał mięśnia sercowego, kardiomiopatia, guzy serca, nadczynność tarczycy, zaburzenia elektrolitowe).

Klasyfikacja

Ze względu na czas trwania:

• Blok czasowy
• Blok napadowy
• Blok stały

Ze względu na położenie bloku:

• Bloki w obrębie węzła AV (proksymalne)
• Bloki poniżej węzła AV (dystalne)

Ze względu na typ przewodnictwa:

• Blok I° - Wszystkie pobudzenia docierają z przedsionków do komór ale z opóźnieniem wynoszącym ok > 200ms [rycina 2]
• Blok II° - Naprzemienne przewodzenie, nie każde pobudzenie dociera do komór
  • Typu Mobitz I  zgodnie z kryteriami periodyki Wenkebacha
  • Typu Mobiz II -  wypadanie niektórych zespołów QRS po pobudzeniu z przedsionka (prawidłowe P). W zależności od stosunku P do QRS występują różne nasilenie tego bloku ( 3:2, 4:3, 5:4) [rycina 3]
• Blok III°(zupełny) ? Całkowity brak przewodzenia między przedsionkami a komorami (załamek P i zespół QRS występują niezależnie od siebie) [rycina 4]

Chorobowość i śmiertelność

Blok I° obserwuje się w ok. 1 przypadku na 10000 osób, a po 40 roku życia występuje u ok. 20% populacji
Blok III° występuje w ok. 1-1,4 przypadkach na 15000 osób

Klinika

W obrazie klinicznym dominuje upośledzenie wydolności fizycznej, nadmierna senność, utraty świadomości a nawet nagły zgon sercowy.
Podstawą rozpoznania jest zarejestrowanie zaburzeń przewodzenia p-k w zapisie elektrokardiograficznym. W przypadku bloku występującego przejściowo przydatne jest wydłużenie zapisu w rejestracji Holterowskiej z zastosowaniem rejestratora wydarzeń, telemetrycznego zapisu EKG a niekiedy wszczepienie Implantowanego Rejestratora Arytmii (ILR). W przypadkach wątpliwych dla oceny przewodzenia p-k (miejsce bloku) można wykonać inwazyjne badanie elektrofizjologiczne.
EKG
Blok I° w badaniu EKG rozpoznaje się na podstawie wydłużenia odstępu PQ > 200 ms

Blok II° typ periodyki Wenkebacha charakteryzuje się w wydłużaniem odcinka PQ aż do wypadnięcia jednego zespołu QRS po załamku P tego typu zaburzenia mogą powtarzać się cyklicznie. Stosunek P do QRS bywa różny i może wynosić 3:2, 4:3, 5:4 lub więcej. Inne kryteria:

• przed wypadnięciem zespołu QRS odstęp PQ jest najdłuższy
• odstęp R-R skraca się, aż do momentu wypadnięcia jednego pobudzenia komory
• po wypadnięciu pobudzenia komorowego, powstała pauza jest krótsza niż podwójny odstęp P-P
• odległość między dwoma zespołami QRS z wypadniętym pobudzeniem między nimi jest mniejsza od dwukrotności najkrótszego odstępu R-R w całym cyklu

Blok II° cechuje się wypadaniem zespołów QRS, może to przebiegać w sposób pojedynczy lub mnogi (2 i więcej)

Blok III° rozkojarzenie przedsionkowo ? komorowe z rytmem zastępczym komór, wolniejszym niż rytm przedsionków.

Leczenie

Leczenie głównie zależy od typu bloku a także od chorób współistniejących, blok p-k I°  zwykle nie wymaga leczenia. W zawansowanym bloku II° i w bloku III° istnieje ryzyko omdleń, oraz nagłej śmierci sercowej (wynosi 50 ? 80%). U pacjentów objawowych konieczne jest wszczepienie układu stymulującego serce. Kryternia wszczepienia są opracowane przez międzynarodowe towarzystwa kardiologiczne.